حسن نیت (به انگلیسی (Good Faith ، از عوامل اساسی حاکم بر قراردادهای بیمه است که هم برای بیمهگر و هم برای بیمهگزار میبایست رعایت شود. از یک سو، بیمهگزار موظف است که در زمان عقد قرارداد، کلیه اطلاعاتی را که در خصوص مورد بیمه دارد در کمال صداقت و درستی ابراز نماید؛ بهطوریکه بیمهگر بتواند ریسک موجود را به درستی ارزیابی نماید. از سوی دیگر، بیمهگر موظف است کلیه تعهدات خود را به صورت شفاف بیان کند و عوامل مؤثر بر پرداخت خسارت در زمان وقوع حادثه را روشن نماید. در صورتی که هر یک از طرفین از این اصل تخطی نمایند، طرف مقابل میتواند نسبت به فسخ قرارداد اقدام نماید. این اصل لازمهی انجام هر قرارداد است، اما در قراردادهای بیمه، اصل حسن نیت اهمیت زیادی دارد و از عوامل مهم در تنظیم رابطه بین بیمهگزار و بیمهگر است و باید در تمام مراحل اعتبار بیمهنامه و حتی قبل از صدور بیمهنامه وجود داشته باشد.
ضرورت اجرای اصل حسن نیت در قرارداد ها
حسن نیت داشتن در قراردادها یک اصل بنیادین است ، زیرا اساس و پایه ی تعهدات طرفین را تشکیل می دهد و از سوی دیگر ، حقایق و اطلاعاتی که بیمه گر با تکیه بر آن می تواند میزان و درصد احتمال وقوع خطر ر ا ارزیابی کند ، مبتنی بر حسن نیت بیمه گذار است ، در مقابلحسن نیت بیمه گزار، بیمه گر هم باید تعهدات و وظایف خود را در هنگام صدور بیمه نامه به صورت روشن مشخص کند و از ابهام در آن جلوگیری کرده تا بیمه گذار از میزان پوشش خود آگاهی کامل داشته باشد .
اجرای اصل حسن نیت از طرف بیمهگزار
یکي از مهم ترين تعهدات بيمه گزار در قرارداد بيمه، اطلاع رساني کامل و صحيح به بيمه گر است. اين تعهد در سه مرحله جريان دارد: قبل از انعقاد قرارداد، در طول حيات قرارداد و پس از وقوع حادثه بيمه شده. بررسي موضوع نشان مي دهد که تعهد بيمه گرار پيش از انعقاد قرارداد از تعهدي ابتدايي به تعهدي ثانوي تبديل شده است ؛ به اين معنا که بيمه گذار تنها در مقابل پرسش هاي صريح بيمه گر مکلف به ارائه اطلاعات است. بیمه عمر و تأمین آتیه پاسارگاد تا حد زیادی به اطلاعات و صحت عمل بیمهگزار متکی است و درصورتی که بیمهگزار فاقد حسن نیت باشد نتایج زیانباری برای بیمهگر به بار میآید. بیمه گزار با انجام موارد زیر می تواند اصل حسن نیت را اجرا نماید :
- ارائه کلیه اطلاعاتی که بیمهگر را قادر به ارزیابی و تعیین حق بیمه و یا تصمیم گیری در مورد رد یا قبول ریسک مینماید.
- مراقبت و نگهداری اموال خود به منظور پیشگیری از وقوع حادثه ، اعلام مواردی که ممکن است منجر به تشدید خطر در مورد بیمه شود؛ خواه تشدید خطر از طرف بیمه گذار باشد و یا اشخاص ثالث.
- اعلام تغییراتی که در طول قرارداد بیمهای ممکن است در مورد بیمه به عمل آمده بنحوی موجب تغییر ماهیت خطر شود.
- اعلام کاهش ارزش مورد بیمه در زمانی که بهای اموال بیمه شده به موجب قرارداد دیگری و برای همان خطر و مدت بیمه شده باشد.
- اعلام به موقع وقوع خطر به بیمهگر در مهلت قانونی
- کوشش در جلوگیری از سرایت و توسعه خسارت
- همکاری با بیمهگر برای تعیین میزان خسارت و ارائه هر گونه مدرکی که بیمهگر در این مورد لازم دارد.
- عدم تغییر آثار خسارت و یا هر گونه جا به جایی اموال بعد از حادثه و پیش از بازدید کارشناس بیمهگر
- پرداخت به موقع حق بیمه
اجرای اصل حسن نیت از طرف بیمهگر
- تعیین نرخ حق متناسب با وزن واقعی خطر
- تنظیم متن بیمهنامه و شرایط قرارداد و حدود تعهدات بیمهگر به طور واضح و شفاف به نحوی که منافع قانونی و عادلانه بیمهگذار به بهترین وضع حفظ گردد.
- انجام به موقع تعهدات پس از بروز حادثه نظیر سرعت در انجام کارشناسی و پرداخت خسارت تفسیر مواد مبهم و گنگ در بیمهنامه به نفع بیمهگذار که به آن ارجحیت با طرف مقابل گویند.
نحوه جبران خسارت عدم اجرای اصل حسن نیت در قراراد
در صورتی که طرفین قرارداد برخلاف تعهد نسبت به رازداری در مورد اطلاعات دوره پیشقراردادی، اطلاعات بهدستآمده را افشا کرده یا از آنها برای مقاصد شخصی استفاده کنند، دو راهکار برای جبران خسارت شخصی که اطلاعاتش لو رفته و از آنها استفاده شده است، وجود دارد؛ البته لازم به ذکر است که از ادامه کار شخص خاطی حتما جلوگیری خواهد شد. در حالت نخست، وی حق دارد غرامت رویداد افشا و استفاده شخصی از اطلاعات را دریافت کند که این غرامت معادل زیانی است که به شخص وارد شده و طبق حالت دوم سودی که گیرنده اطلاعات با فاش کردن و استفاده از آنها بهدست میآورد را باید به شخصی که متضرر شده است، تسلیم کند.